Bu noktada bilinmesi gereken ilk önemli nokta sevgili hanımlar, her ne kadar tümör kavramı bu hastalık için kullanılsa da miyomlar iyi huyludurlar ve bu nedenle kanser hastalıkları kapsamına girmezler. Miyomlar, miyometriyum adı verilen rahim (uterus) kas tabakasında beliren iyi huylu urlardır. Bağ doku ve düz kastan oluşan miyomlar çok yavaş bir şekilde büyürler ve rahim duvarımda ya da rahim kenar bölgesinde görülürler.
Miyom, tıp dilinde leiomya kavramının kısaltılmış adıdır. Rahim miyomlarına aynı zamanda uterus miyomları da denilmektedir. Miyomlar her ne kadar yavaş büyüseler de eğer ciddi bir büyüklüğe ılaşırlarsa rahimde deformasyona neden olabilirler. Halen, miyomların neden ortaya çıktıkları bilinmemektedir ama östrojen ve progesteron hormonları başta olmak üzere bu hastalığın hormon düzeyindeki dalgalanmalar ile ilgili olduğu düşünülmektedir.
Miyomlar, rahimde en sık olarak görülen özellikle üreme çağındaki kadınlarda 35 yaşından sonra ortaya çıkan bir hastalıktır. Menapoz döneminde ise bu dönemdeki kadınların neredeyse yarısında farklı büyüklükte ve farklı sayıda miyomlar görülür. Yumurtalık hormonu olan östrojen hormonu ile progesteron hormonu seviyesindeki aşırı düşüş sebebi ile bu dönemlerde miyomlarda büyüme görülmez. Miyomların görülme zamanını tam olarak anlamak gerekir ise 35 ila 55 yaş arasındaki kadınların yaklaşık olarak %40’ında miyom görülmektedir diyebiliriz.
Kaç Tür Miyom Vardır?
• En sık raslanan miyom türleri intramural miyomlardır.
• Subseröz miyomlar rahim dış duvarındadır. Bazı durumlarda bu miyom türleri ince bir damar sapı ile rahim bölgesine bağlı olabilirler. Bu nedenle bu tür miyomlara saplı subseröz miyomlar da denir. Bu tür miyomlar sapı etrafında dönebilir ve çok şiddetli sancılara neden olabilirler.
• İç rahim duvarında oluşan ve rahim boşluğuna doğru büyüme gösteren miyomlara submüköz miyomlar denir. Bu tür miyomlar rahim boşluğu büyüklüğünü ve şeklini değiştirirler. Bu miyom türlerinin bazıları da saplı olabilmektedir.
• Oldukça ender de olsa bazı miyomlar rahmin boyun kısmında servikal miyomlar ya da rahmin yerinde durmasını sağlayan bağlarda intraligamenter miyomlar oalrak da gelişmektedirler.
Miyomların Neden Olduğu Septomlar Nelerdir?
Miyomlar genelde hiçbir şikayete neden olmazlar ve fark edilme sebepleri genelde ultrason muayenesinde tesadüfen fark edilmeleridir. Fakat buna rağmen miyomlar ne kadar zararsızda görülseler bazı şikayetlere neden olabilirler.
• Ara kanamalar.
• Süresi uzayan ve/veya yoğun adet kanamaları.
• Adet kanamasının süresince oluşan sancılar.
• Karnın hemen alt kısmındaki pelvis yani leğen bölgesinde basınç hissi ya da ağrılar.
• Karın bölgesinde gözle görülen bir büyüme.
• Sık bir şekilde idrara çıkmak ya da idrara çıkarken sancı hissi.
• Kabızlık.
• Cinsel ilişki sırasında sancı.
• Gebe kalmada yaşanan sorunlar.
• Düşükler ya da gebelikte oluşan komplikasyonlar.
• Aşırı uzun süren yoğun bir adet sonucunda genel halsizlik, yorgunluk ve solgunluk ile birlikte anemi dediğimiz kansızlık gelişebilir.
• Şikayetlerin boyutu miyomların büyüklüğüne ve bulundukları bölge ile birlikte değişmektedir.
• Özellikle submükoz şiddetli adet sorunlarına ve sık sık yaşanan kanamalara neden olabilirler.
• İntramural miyomlar ise özellikle adet kanamalarında kramp şeklinde görülen sancılara yol açabilirler.
• Çok aşırı büyük olan miyomlar karnın hemen alt kısmında konumuna göre idrar kesesi dahil olmak üzere baskı hissine neden olabilirler.
Miyomlar Nasıl Saptanır?
Belli bir semptomları olmayan miyomlar genelde jinekolojik muayenede tesadüfi olarak saptanmaktadırlar. Miyomların saptanmasındaki uygulamalar aşağıdaki gibidir.
• Anamnez.
• El ile yapılan muayene. (Bimanuel palpasyon)
• Ultrason ile yapılan muayene. (Vajinal sonografi)
• Karın endoskopisi (laparoskopi) ya da tanısal rahim içi endoskopi (histeroskopi).
• Eğer gerekli görülür ise bilgisayarlı tomografi (BT) ya da manyetik rezonans (MRT).
Anamnez: Doktor kişinin hastalık hikayesine bakar. Yani kişinin geçmişteki ve şimdiki şikayetlerini, almış olduğu ilaç tedavilerini bir bir irdeler ve hastaya sorar. Aile kavramı miyomları saptama önemlidir yani daha önce ailede bu hatalığın olup olmadığının bilinmesi.
El İle Muayene (Bimanuel palpasyon): Jinekolog, küçük leğen bölgesini el ile yoklar ve miyom ya da benzeri anormalliklerin olup olmadığını ya da belirtilerinin olup olmadığını kontrol eder.
Ultrason İle Muayene (Vajinal sonografi): Bu yöntem rahmi muayene edebilmek açısından oldukça etkili bir yöntemdir. Yumurtalıklar, idrar kesesi ve rahim ultrason ile görülebilir. Bu sayede bu bölgelerdeki değişimler izlenebilir. Ayrıca yine bu yöntem sayesinde miyomların yerleri ve büyüklükleri açıkça saptanabilir. Bu yöntem ile miyomlar oldukça uzun bir süre izlenebilirler.
Rahim İçi Endoskopi: Histeroskopi de denen bu yöntem optik aletler ve kamera yardımı ile yapılır. Bu yöntem rahmin iç kısmını inceleyen operatif bir yöntemdir. Bu yöntemde vajina yolu ile yerleştirilmiş olan aletler rahmin boyun kısmından rahme doğru ilerletilirler. Bu yöntemin en önemli yanı küçük submükoz olan miyomlara doğrudan uygulanabilecek cerrahi bir yöntem olmasıdır.
Karın Endoskopisi (Laporoskopi): Bu yöntem ile karın boşluğu görsel bir alet sayesinde incelenebilmektedir. Karnın hemen alt kısmından ya da göbekten uygulanan küçük kesiler sayesinde laparoskop ve diğer gerekli olan aletler yerleştirilir. Bu sayede yumurtalık ve rahim incelenebilir. Eğer gerekirse bu yöntemde miyomların alınması işlemide uygulanabilir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT)/ Manyetik Rezonans (MRT): Bazı miyonlar bazı durumlar asıl bulguların dışında saptanırlar. Bu görüntülü uygulamalar özellikle kötü huylu hastalıkların teşhisinde uygulanmaktadır.
Miyomlar Nasıl Tedavi Edilir?
Hangi tedavinin uygulanması gerektiği, terapinin zamanını kişinin tespit etmesine, hastada yarattığı sıkıntıya, şikayetlerin türüne, şiddetine ve sıklığına, miyomların hızlı bir şekilde büyüyp büyümemesine ve miyomların bulundukları yere göre değişmektedir. Ve genelde bu hastalıkta uygulanan tedavi yolları cerrahi, radyolojik ve ilaç tedavisi olarak farklılık göstermektedir.
Rahmin Alınması: Miyom tedavisinde rahmin alınması yani histeroktomi halen sıklıkla kullanılan bir cerrahi girişimdir. Bu yöntem karın kesesi ya da vajina yolu ile uygulanabilir. Açık karın ameliyatı ise sadece aşırı büyük miyomların alınması için çok ender bir şekilde uygulanır. Rahim alınması sayesinde hasta bu hastalığın semptomlarından çok hızlı bir şekilde kurtulur, ayrıca kana bozuklukları da hemen giderilmiş olup bu hastalığın tekrar etmesi olanaksız hale getirilmiş olmaktadır. Elbette bu ameliyat öncesinde aile planlamasının tamamen yapılmış olması gerekmektedir.
Miyom Enükleasyonu: Bu uygulamada rahim korunur ve sadece miyomlar alınır. Bu yöntemde güzel olan taraf hala çocuk isteyen çiftlerin bu arzularına hala sahip olabilmeleridir. Fakat bu ameliyat sonrasında miyomların tekrar geri gelmeleri söz konusu olabilir. Bu uygulamada göz önünde bulundurulan miyomların büyüklüğü, yeri ve sayılarıdır.
Bu uygulama; uterin arter embolizasyonunda (UAE) miyomu besleyen damarlar tıkanmaktadır. Bunu yapabilmek için kasıktan yerleştirilenkatater üzerinden rahim alterlerine jelatin ya da plastik partiküller enjekte edilir ve suni bir tıkanma (enfraktüs) yaratılır. Kesilen ya da azalan kanlanma sonucu birkaç ay ya da hasta içinde miyomlar küçülür. Bu yöntemin komplikasyonu ise yumurtalıkların zarar görebilme olasılığı ile erken menapozdur ve kısırlıktır. Bu uygulamada da aile planlamasının tamamlanmış olmasında fayda vardır.
HİFU Veya MRgFUS: Bu yöntem fokuslu ultrasondur. Bu yöntem ile hasta olan kişi manyetik alanlar ile miyomların 3 boyutlu görüntülenmesine olanak veren çekirdek spin tomografisine yatırılır. Bu yöntem ile miyom hücreleri noktasal olarak ortalama 60 ila 80 dereceye kadar ısıtılırlar ve bu sayede öldürülmüş olurlar. Bu tedavi ortalama olarak 2 ila 3 saat kadar sürmektedir.
İlaç İle Tedavi: Hormonel kontraseptifler ile (halka, implant, hormon spirali, 3 aylık iğne ve doğum kontrol hapı) adet sancıları ve adet kanamasını azaltmak mümkündür. Fakat bu ilaçların miyomlar üzerinde hiçbir etkisi bulunmamaktadır. Başka bir değiş ile miyomları yok etmek ya da küçültmek bu şekilde mümkün değildir. Bu yüzden miyom tedavisi için uygulanabilecek ve ruhsatlandırılıp onaylanmış bir hormonal kontraseptif henüz yoktur.
Antifibrinolitik ilaçlar sayesinde kan pıhtılaşmasına müdahele edilip kanama şiddeti azaltılabilinir.
GnRH analogları ile beyinde üst hormon üretimi önlenir. Bu sayede yumurtalıklar östrojen üretmezler ve menapoz dediğimiz hastalıkta görülen şikayetler ortaya çıkar. GnRH analogları kanama şiddetini ve miyom büyümesini ciddi bir şekilde önler ve hatta adet kanamasını tamamen kesebilir. İlaçların kesilme durumunda ise miyomlar eski büyüklüklerine geri dönerler. GnRH analogları 1 ya da 3 vaya 6 ay boyunca salınımlı/ depo etkili enjeksiyon olarak yapılır.
Ulipristal asetat 5 mg (UPA) ilaç tedavisi olarak kullanılabilinir. Ulipristal asetat progesteron reseptör (SPRM) grubuna aittir. Vücutta progesteron hormonunun reseptörünü bastıran bir etkendir. Ulipristal asetat adet kanamasının tamamen kesilmesini ve hatta miyomların küçülmesini sağlar. Bu tedavinin süresi 12 hafta kadardır ve tedavi en erken olarak tedaviyi izleyen ikinci adet kanamasının başlaması ile beraber tekrarlanabilir.
